น้ำมันแต่ละชนิดมีสัดส่วนของกรดไขมันที่แตกต่างกัน เช่น บางชนิดอุดมไปด้วยไขมันไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยว (MUFAs) อย่างน้ำมันมะกอก บางชนิดมีไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน (PUFAs) สูงอย่างน้ำมันดอกทานตะวัน หรือบางชนิดมีไขมันอิ่มตัวสายกลางอย่างน้ำมันมะพร้าว การบริโภคน้ำมันชนิดเดียวเป็นประจำอาจทำให้ร่างกายได้รับกรดไขมันบางชนิดมากเกินไป หรือขาดกรดไขมันที่จำเป็นบางชนิดไป
การสลับใช้น้ำมันประเภทต่างๆ จะช่วยให้ร่างกายได้รับกรดไขมันและสารอาหารที่หลากหลายครบถ้วน เช่น การใช้น้ำมันมะกอกสำหรับสลัดหรือการผัดไฟอ่อนเร็วๆ สลับกับการใช้น้ำมันรำข้าวสำหรับการทอดที่ต้องการความร้อนสูง สิ่งนี้จะช่วยส่งเสริมสุขภาพโดยรวมให้ดียิ่งขึ้น การมีความรู้เกี่ยวกับน้ำมันทำอาหารและนำไปปรับใช้ในการบริโภคประจำวัน จะช่วยให้คุณสามารถเลือกสิ่งที่เหมาะสมและช่วยให้คุณไปถึงเป้าหมายด้านสุขภาพของคุณ

ข้อควรพิจารณาในการเลือกใช้น้ำมันทำอาหาร
ประเภทน้ำมัน | เหมาะกับการทำอาหารประเภท | จุดเด่น |
| ||
ผัด | ทอด | น้ำสลัด |
| ||
น้ำมันมะกอก | ✓ |
| ✓ | อุดมด้วยไขมันไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยว โดยเฉพาะกรดโอเลอิก ซึ่งอาจช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL) และเพิ่มคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) [1] สารต้านอนุมูลอิสระสูง มีโพลีฟีนอลและวิตามินอี ซึ่งช่วยปกป้องเซลล์จากความเสียหายจากอนุมูลอิสระ อาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรังต่างๆ เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด [2] | |
น้ำมันคาโนล่า | ✓ |
|
| ไขมันอิ่มตัวต่ำ มีโอเมก้า-3 สูง และมีอัตราส่วนโอเมก้า-3 และโอเมก้า-6 ที่สมดุล [3] | |
น้ำมันดอกทานตะวัน | ✓ |
|
| อุดมด้วยวิตามินอี เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพ ช่วยปกป้องเซลล์ [4] มีสองประเภทหลัก:
| |
น้ำมันมะพร้าว |
| ✓ |
| มีกรดไขมันอิ่มตัวสายกลาง (Medium-Chain Triglycerides - MCTs) เช่น กรดลอริก (lauric acid) ซึ่งร่างกายสามารถเผาผลาญเป็นพลังงานได้เร็วกว่า [6] กรดลอริกในน้ำมันมะพร้าวมีคุณสมบัติต้านแบคทีเรีย ไวรัส และเชื้อรา [7] | |
น้ำมันรำข้าว | ✓ | ✓ |
| อุดมด้วยแกมมา-ออไรซานอล เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพสูง อาจช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลและ LDL [8] มีวิตามินอีและไฟโตสเตอรอล อาจช่วยลดการดูดซึมคอเลสเตอรอลในลำไส้ [9] | |
น้ำมันปาล์ม | ✓ |
|
| ทนความร้อนสูง มีจุดเกิดควันสูง ทำให้เหมาะสำหรับการทอดที่อุณหภูมิสูงและอาหารที่ต้องการความกรอบ [10]. ราคาไม่แพง: เป็นน้ำมันที่ผลิตได้ในปริมาณมาก ทำให้มีราคาที่เข้าถึงได้ง่าย | |
น้ำมันถั่วเหลือง | ✓ |
|
| เป็นแหล่งของโอเมก้า-3 และโอเมก้า-6 มีกรดไขมันจำเป็นทั้งสองชนิดในสัดส่วนที่เหมาะสม [11] เป็นน้ำมันที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย เนื่องจากมีราคาไม่แพงและมีคุณสมบัติที่หลากหลายในการปรุงอาหาร | |
น้ำมันข้าวโพด | ✓ | ✓ |
| อุดมด้วยไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน (PUFAs) โดยเฉพาะกรดไลโนเลอิก (โอเมก้า-6) [13] มีวิตามินอีและไฟโตสเตอรอล ซึ่งอาจช่วยลดระดับคอเลสเตอรอล [14] | |
น้ำมันเมล็ดคามีเลีย | ✓ | ✓ | ✓ | อุดมด้วยไขมันไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยว (MUFAs) โดยเฉพาะกรดโอเลอิก (โอเมก้า-9) ซึ่งดีต่อสุขภาพหัวใจ [15] มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น โพลีฟีนอลและวิตามินอี [16] | |
น้ำมันหมู | ✓ | ✓ |
| ให้รสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ นิยมใช้ในการทำอาหารที่ต้องการรสชาติแบบดั้งเดิม เช่น การทอด การผัด หรือการทำขนมบางชนิด [17] มีไขมันอิ่มตัวและไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยว องค์ประกอบของไขมันในน้ำมันหมูจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับอาหารที่หมูกิน [18] | |
บริโภคอย่างพอเหมาะ เพื่อสุขภาพที่ดีในระยะยาว
แม้ว่าน้ำมันบางชนิดจะมีคุณสมบัติที่ดีต่อสุขภาพ แต่สิ่งสำคัญที่ต้องจำไว้คือ น้ำมันทุกชนิดให้พลังงานสูง การบริโภคน้ำมันในปริมาณมากเกินไป ไม่ว่าจะเป็นน้ำมันชนิดใดก็ตาม อาจนำไปสู่การได้รับพลังงานส่วนเกินและเพิ่มความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพ เช่น น้ำหนักเกิน โรคอ้วน และโรคไม่ติดต่อเรื้อรังต่างๆ
ดังนั้น การควบคุมปริมาณการใช้น้ำมัน จึงเป็นสิ่งสำคัญ ไม่ว่าจะเป็นการปรุงอาหารด้วยวิธีต้ม นึ่ง อบ ย่าง แทนการทอดเป็นหลัก หรือการลดปริมาณน้ำมันที่ใช้ในการผัด การใส่ใจในปริมาณที่เหมาะสมควบคู่ไปกับการเลือกใช้น้ำมันที่หลากหลาย จะเป็นกุญแจสำคัญในการรักษาสุขภาพที่ดีในระยะยาว
References:
[1] Estruch, R., et al. (2018). Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet Supplemented with Extra Virgin Olive Oil or Nuts. New England Journal of Medicine, 378(25), 2359-2368.
[2] Cicerale, S., et al. (2009). Biological activities of phenolic compounds present in virgin olive oil. Environmental Toxicology and Pharmacology, 27(1), 1-13.
[3] O’Brien, R. D. (2009). Fats and Oils: Formulating and Processing for Applications. CRC press.
[4] Traber, M. G., & Atkinson, J. (2007). Vitamin E, antioxidant and co-antioxidant. Free Radical Biology and Medicine, 43(1), 4-13. (ข้อมูลเกี่ยวกับบทบาทของวิตามินอี)
[5] Sacks, F. M., et al. (2005). Effects of an oleic-acid-rich sunflower oil on serum lipids and lipoproteins in healthy men. Metabolism, 54(9), 1147-1150.
[6] St-Onge, M. P., & Jones, P. J. H. (2002). Physiological effects of medium-chain triglycerides: potential applications in energy metabolism and their prophylactic and therapeutic implications in human nutrition. British Journal of Nutrition, 87(5), 457-469.
[7] Ameena, M., et al. (2024). Biomedical applications of lauric acid: a narrative review. Cureus 16(6).
[8] Rukmini, C., & Raghuram, T. C. (1991). Nutritional and biochemical aspects of the hypolipidemic effect of rice bran oil. Journal of the American College of Nutrition, 10(6), 596-601.
[9] Akihisa, T., et al. (2000). Sterol composition of rice bran oil and its relationship to the hypocholesterolemic effects of rice bran oil. Lipids, 35(10), 1109-1115.
[10] Sambanthamurthi, R., Sundram, K., & Tan, Y. A. (2000). Chemistry and biochemistry of palm oil. Progress in Lipid Research, 39(6), 507-558.
[11] Liu, K. (1997). Soybeans: Chemistry, Technology, and Utilization. Chapman & Hall. (ข้อมูลเกี่ยวกับองค์ประกอบกรดไขมันของน้ำมันถั่วเหลือง)
[12] Foster, R., Williamson, C. S., & Lunn, J. (2009). BRIEFING PAPER: Culinary oils and their health effects. Nutrition Bulletin, 34(1), 4-47.
[13] Erickson, D. R. (1995). Corn Oil. In Bailey's Industrial Oil and Fat Products (Vol. 1, pp. 207-224). John Wiley & Sons.
[14] Ostlund, R. E., Jr. (2002). Phytosterols in human nutrition. Annual Review of Nutrition, 22(1), 533-549.
[15] Wang, Z., et al. (2010). Chemical composition and antioxidant activity of Camellia oleifera seed oil. Journal of the American Oil Chemists' Society, 87(10), 1193-1199.
[16] Li, X., et al. (2015). Antioxidant activity of tea seed oil and its components. Food Chemistry, 180, 14-20.
[17] McGee, H. (2004). On Food and Cooking: The Science and Lore of the Kitchen. Scribner.
[18] Wood, J. D., & Enser, M. (1997). Factors influencing the fatty acid composition of pork. Livestock Production Science, 52(2), 117-128.